W niniejszym artykule chcia\u0142bym, za Shawnem Coynem<\/strong>, troch\u0119 przypomnie\u0107, a troch\u0119 usystematyzowa\u0107 to, jakie jednostki fabularne maj\u0105 zastosowanie do scenariuszy. Autor „The Story Grid”<\/em> po\u015bwi\u0119ca im pi\u0105ty rozdzia\u0142 swojej ksi\u0105\u017cki. Oto pe\u0142na lista, od najmniejszej do najwi\u0119kszej:<\/p>\n

\n
1. Beat<\/li>\n
2. Scena<\/li>\n
3. Sekwencja<\/li>\n
4. Akt (nie myli\u0107 z poj\u0119ciem Aktu w strukturze Trzech Akt\u00f3w)<\/li>\n
5. W\u0105tek<\/li>\n
6. Historia Globalna („The Global Story”)<\/li>\n<\/ol>\n

   S\u0105 potrzebne, aby zje\u015b\u0107 s\u0142onia, co jak wiadomo nale\u017cy robi\u0107 po kawa\u0142ku.<\/p>\n

   Z pe\u0142n\u0105 \u015bwiadomo\u015bci\u0105, \u017ce si\u0119 powtarzam (zrobi\u0119 to raz w przeciwie\u0144stwie do Coyne’a, kt\u00f3ry to robi sze\u015b\u0107 razy w tej cz\u0119\u015bci ksi\u0105\u017cki), chcia\u0142bym przypomnie\u0107, \u017ce autor powinien przestrzega\u0107 „Pi\u0119ciu Przykaza\u0144” („The Five Commandments”), tzn. zadba\u0107 w ka\u017cdej jednostce fabu\u0142y o obecno\u015b\u0107:<\/p>\n

   \n
   1. Wydarzenia Uruchamiaj\u0105cego („Thou must have an Inciting Incident.”)<\/li>\n
   2. Komplikacji<\/li>\n
   3. Kryzysu\/ Prze\u0142omu<\/li>\n
   4. Kulminacji<\/li>\n
   5. Rozwi\u0105zania<\/li>\n<\/ol>\n

      W ka\u017cdej jednostce.<\/p>\n

      Oczywi\u015bcie nie mo\u017cna narzuci\u0107 scenarzy\u015bcie przestrzegania tych zasad i pewnie bez trudu da si\u0119 znale\u017a\u0107 przyk\u0142ady – r\u00f3wnie\u017c dobrych film\u00f3w (zw\u0142aszcza w konwencji miniplotowej lub antyplotowej) – w kt\u00f3rych du\u017ce „po\u0142acie” historii s\u0105 skonstruowane inaczej. Niemniej wierz\u0119, \u017ce co do zasady, Coyne<\/em> ma racj\u0119 i je\u017celi chce si\u0119 chodzi\u0107 po ulicach na r\u0119kach, to oczywi\u015bcie mo\u017cna, ale warto mie\u0107 do tego pow\u00f3d i jestem przekonany, \u017ce nigdy nie stanie si\u0119 to obowi\u0105zuj\u0105c\u0105 norm\u0105.<\/p>\n

      Poni\u017cej omawiam ka\u017cde z wymienionych poj\u0119\u0107 z akcentem na rzeczy, kt\u00f3re ze mn\u0105 szczeg\u00f3lnie zarezonowa\u0142y.<\/p>\n

       <\/p>\n

      BEAT<\/strong><\/h2>\n

      Beat jest najmniejsz\u0105 jednostk\u0105 fabularn\u0105, w kt\u00f3rej zachodzi jaka\u015b zmiana w relacji pomi\u0119dzy bohaterami. Czyli, wg Coyne\u2019a<\/em> nie ka\u017cda zmiana jest beatem. Doprowadzaj\u0105c t\u0119 my\u015bl do absurdu mo\u017cna poda\u0107 taki przyk\u0142ad: zmieniaj\u0105cy si\u0119 krajobraz pokazany z okna jad\u0105cego poci\u0105gu to nie jest seria beat\u00f3w. A oto t\u0142umaczenie akapitu, jak Coyne definiuje te poj\u0119cie:<\/p>\n

      „Beat jest momentem, kiedy jeden z bohater\u00f3w uzmys\u0142awia sobie, \u017ce wybrana strategia post\u0119powania nie daje oczekiwanego efektu w relacji z drugim bohaterem.<\/strong> Nie otrzymuje od drugiego bohatera tego, co chce, a wi\u0119c zmienia swoje dzia\u0142anie i pr\u00f3buje innego sposobu. Skoro krzyk nie dzia\u0142a, to mo\u017ce zadzia\u0142a uwodzenie?” („The beat is the moment when one character realizes that the active choice he\/she is making is not working on the other character. He is not successful getting the other person to do what he wants, so he changes the action to try and get it another way. Perhaps scolding does not work, so the character changes his approach and tries to woo the other one instead”)<\/p>\n

      Postawi\u0142em sobie praktyczne zadanie. Jak zamieni\u0107 w beat moment pierwszego spotkania Kopciuszka z Ksi\u0119ciem na balu: Kopciuszek si\u0119 pojawia, Ksi\u0105\u017c\u0119 go zauwa\u017ca i decyduje si\u0119 podej\u015b\u0107? Przed Coynem by\u0142bym sk\u0142onny uzna\u0107, \u017ce to ju\u017c jest beat. No ale nie wed\u0142ug Coyne’a.<\/p>\n

      A wi\u0119c jak t\u0119 sytuacj\u0119 skomponowa\u0107, aby i Coyne kiwn\u0105\u0142 g\u0142ow\u0105 na tak? Oto moja wersja. Je\u017celi kto\u015b ma ochot\u0119 r\u00f3wnie\u017c zmierzy\u0107 si\u0119 z tym zadaniem, serdecznie zapraszam.<\/p>\n

      <\/p>\n

      Dodaj\u0119 do tego beatu zazdrosn\u0105 siostr\u0119 Kopciuszka i czyni\u0119 j\u0105 jego g\u0142\u00f3wn\u0105 bohaterk\u0105, a w szczeg\u00f3lno\u015bci opowiadam wszystko z jej punktu widzenia. Rozbudowuj\u0119 sytuacje o to, \u017ce zazdrosna siostra ma zagwarantowany nast\u0119pny taniec z Ksi\u0119ciem (du\u017co wcze\u015bniej przedsi\u0119biorcza macocha zakr\u0119ci\u0142a si\u0119 i wpisa\u0142a j\u0105 u szambelana do kalendarzyka Ksi\u0119cia). Bie\u017c\u0105ca strategia siostry polega na tym, aby nie okazywa\u0107, jak bardzo jej na ta\u0144cu z Ksi\u0119ciem zale\u017cy. Ale widzi, co si\u0119 dzieje, w Ksi\u0119cia trafi\u0142 piorun i nie mo\u017ce oderwa\u0107 wzroku od tej nowej. A wi\u0119c siostra podrywa si\u0119 i idzie, aby zawalczy\u0107 o swoje, koniec z pozorowan\u0105 oboj\u0119tno\u015bci\u0105. Ksi\u0105\u017c\u0119 u\u015bmiecha si\u0119 do niej uprzejmie, zapewnia, \u017ce s\u0142owo kr\u00f3lewskie pozostaje w mocy i, by si\u0119 z danej obietnicy wywi\u0105za\u0107, prosi swojego siedmioletniego brata, aby go zast\u0105pi\u0142. Sam rusza w kierunku Kopciuszka.<\/p>\n

      \n
      1. Wydarzenie Uruchamiaj\u0105ce: na balu pojawia si\u0119 Kopciuszek<\/li>\n
      2. Komplikacja: Ksi\u0119ciu zaczynaj\u0105 \u015bwieci\u0107 si\u0119 oczy do Kopciuszka, po stronie siostry pojawia si\u0119 obawa czy Ksi\u0105\u017c\u0119 wywi\u0105\u017ce si\u0119 z obietnicy ta\u0144ca.<\/li>\n
      3. Kryzys\/ Prze\u0142om: Czy siostrze uda si\u0119 zata\u0144czy\u0107 z Ksi\u0119ciem?<\/li>\n
      4. Kulminacja: No nie, Ksi\u0105\u017c\u0119 woli Kopciuszka.<\/li>\n
      5. Rozwi\u0105zanie: Siostra Kopciuszka zata\u0144czy z siedmioletnim bratem Ksi\u0119cia.<\/li>\n<\/ol>\n

         Pozostawiam ocenie czytelnika, czy i jak bardzo mi si\u0119 uda\u0142o. Tymczasem przejd\u0119 dalej.<\/p>\n

         Coyne podkre\u015bla, \u017ce tego typu „rasowanie” beat\u00f3w nale\u017cy zostawi\u0107 na sam koniec pracy z tekstem.<\/strong> W pierwszym drafcie scenariusza zupe\u0142nie wystarczy rozpisanie, \u017ce: „Kopciuszek si\u0119 pojawia, Ksi\u0105\u017c\u0119 j\u0105 zauwa\u017ca i decyduje si\u0119 podej\u015b\u0107”. Nie ma sensu malowania \u015bcian w finezyjne wzorki i wieszania na niej obraz\u00f3w przy braku pewno\u015bci, czy ta \u015bciana w og\u00f3le dotrwa do nast\u0119pnego draftu. („Dwelling on the beat in the first drafts of your novel is a mistake. (…) I recommend that tinkering with beats be best left to the final finish work just prior to publication or production”).<\/p>\n

         Tyle na temat beat\u00f3w, czas na kolejn\u0105 jednostk\u0119.<\/p>\n

          <\/p>\n

         SCENA<\/strong><\/h2>\n

         Nawet je\u017celi beat jest najmniejsz\u0105 jednostk\u0105 fabularn\u0105, to scena jest podstawow\u0105 jednostk\u0105 (i nie ma tu sprzeczno\u015bci, m\u0105ka, a nie atomy, z kt\u00f3rych si\u0119 sk\u0142ada, jest podstawow\u0105 sk\u0142adow\u0105 przepisu na ciasto).<\/p>\n

         Najwa\u017cniejsze dwa zdania, kt\u00f3re Coyne ma do przekazania na temat scen brzmi\u0105:<\/p>\n

         – Scena musi zawiera\u0107 ZWROT<\/strong> („The most important thing to remember about writing a scene is that it has to TURN”).<\/p>\n

         – Scena musi zmieni\u0107 stan rzeczy w przedstawianym \u015bwiecie<\/strong> („A scene must move from one value state to another”).<\/p>\n

         I zwracam uwag\u0119 na kategoryczno\u015b\u0107 sformu\u0142owa\u0144 Coyne\u2019a: musi (\u201emust\u201d, \u201ehas to\u201d).<\/p>\n

         S\u0105 to dwa r\u00f3\u017cne uj\u0119cia tej samej my\u015bli: je\u017celi na ko\u0144cu sceny jej bohaterowie pozostali w tym samym miejscu, w kt\u00f3rym byli na jej pocz\u0105tku, to ta scena jest martwa i mo\u017ce by\u0107 co najwy\u017cej lingwistycznym popisem lub zbiorem gag\u00f3w. Do mnie osobi\u015bcie trafia jeszcze jedno, trzecie r\u00f3wnowa\u017cne uj\u0119cie tej my\u015bli: scena jest mini-opowie\u015bci\u0105<\/strong> („the scene is the most obvious mini-Story”).<\/p>\n

         Coyne pisz\u0105c o scenach si\u0119ga po militarne metafory. Wg niego historia jest wojn\u0105, a sceny s\u0105 bitwami. W scenie kto\u015b musi wygra\u0107, a kto\u015b przegra\u0107<\/strong>. I na ich poziomie niekoniecznie trzeba bawi\u0107 si\u0119 w subtelno\u015bci. Zmiany mog\u0105 by\u0107 czarno-bia\u0142e, ze skrajno\u015bci w jej przeciwie\u0144stwo (w przypadku niekt\u00f3rych wymaganych scen gatunkowych wr\u0119cz jest to obowi\u0105zkowe).<\/p>\n

         Ten \u017co\u0142nierski ton mo\u017ce zaskakiwa\u0107. Ale czy powinien, skoro sam Richard Curtis<\/strong> w taki spos\u00f3b komponuje sceny? Bo czy\u017c\u00a0Julia Roberts w „Notting Hill”<\/em> wyg\u0142aszaj\u0105ca Hugh Grantowi kwesti\u0119 o zwyczajnej dziewczynie nie toczy bitwy? Czy\u017c nie prze\u0142amuje jego wcze\u015bniejszej decyzji, przy okazji ods\u0142aniaj\u0105c si\u0119 i wystawiaj\u0105c na mo\u017cliwy cios? I czy tej walki nie wygrywa? (Przy czym scena skomponowana jest tak, \u017ce przegrana niesie dla \u201eprzegranego\u201d wi\u0119ksza nagrod\u0119 ni\u017c ewentualna wygrana. O tym, \u017ce tak w \u017cyciu bywa, wie ka\u017cdy, kto toczy\u0142 z kilkulatkiem boje o mycie z\u0119b\u00f3w.)<\/p>\n

         Warta uwagi jest wskaz\u00f3wka Coyne’a, jak radzi\u0107 sobie z cliche’ami, kt\u00f3re przepe\u0142niaj\u0105 g\u0142ow\u0119 ka\u017cdego scenarzysty i maj\u0105 niemi\u0142y zwyczaj wpycha\u0107 si\u0119 bez kolejki przed wszystkie inne scenariuszowe pomys\u0142y. Zalecenie Coyne’a mo\u017cna skr\u00f3ci\u0107 do:\u00a0<\/strong>„Nie ma dla nich miejsca w finalnej wersji, ale nie obawiaj si\u0119 klisz w pierwszym drafcie”<\/strong>\u00a0(„This is not to say that you should drive yourself crazy on your fist draft and not use these first cliche scenes as mile markers for your Story (…) for your first draft, write cliche after cliche. It’s okay. (..) What you need in a first draft are the types of scenes you’ll need and the general order in which they’ll fall”).<\/span><\/p>\n

         Zaskakuj\u0105ce, bo w ten spos\u00f3b mo\u017cna wr\u0119cz uzna\u0107 cliche jako co\u015b pozytywnego?! Pozwalaj\u0105 na wczesnym etapie unika\u0107 blokad i i\u015b\u0107 dalej. Potem im si\u0119 „podzi\u0119kuje”, ale dopiero gdy b\u0119dzie wiadomo, kt\u00f3re z nich w og\u00f3le przetrwaj\u0105. Cliche w funkcji katalizator\u00f3w procesu tw\u00f3rczego? Nie my\u015bla\u0142em tak o nich do tej pory.<\/p>\n

          <\/p>\n

         SEKWENCJA<\/h2>\n

         Sekwencja to zbi\u00f3r scen, kt\u00f3re razem s\u0105 czym\u015b wi\u0119cej ni\u017c ich suma sk\u0142adowa<\/strong> („Sequence is a collection of scenes (…) that adds up to more than the sum of their parts”). Niby jasne. Ale Akt (Etap), o czym wi\u0119cej za chwil\u0119, to te\u017c zbi\u00f3r scen, kt\u00f3re podlegaj\u0105 dok\u0142adnie tej samej zasadzie.<\/p>\n

         Wyja\u015bnienie Coyne’a, jak r\u00f3\u017cnicowa\u0107 Sekwencje od Akt\u00f3w, nie do ko\u0144ca mnie satysfakcjonuje: Sekwencje nie maj\u0105 znacz\u0105cej zmiany („major shift”), a Akt (Etap) przynosi wybuchow\u0105 zmian\u0119 („brings explosive change”). R\u00f3\u017cnica mi\u0119dzy tymi jednostkami nie jest jako\u015bciowa, a ilo\u015bciowa. A decyzja, czy co\u015b jest, czy nie jest znacz\u0105c\u0105 zmian\u0105 mo\u017ce by\u0107 uznaniowa. St\u0105d w\u0105tpliwo\u015bci. Przy czym nie chc\u0119 wyrzuca\u0107 poj\u0119cia sekwencji do lamusa, bo intuicyjnie czuj\u0119 przydatno\u015b\u0107 tego has\u0142a.<\/p>\n

         Chwilowo u\u0142o\u017cy\u0142em sobie w g\u0142owie (zaznaczam, \u017ce dziel\u0119 si\u0119 swoimi w\u0142asnymi przemy\u015bleniami), \u017ce funkcj\u0105 sekwencji jest zapewnienie w\u0142a\u015bciwego rytmu opowie\u015bci<\/strong>. Skoro ka\u017cda jednostka fabularna musi wnosi\u0107 jak\u0105\u015b zmian\u0119, to nieustanna kanonada zmian mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 przyt\u0142aczaj\u0105ca dla odbiorcy.<\/p>\n

         Coyne podaje tak\u0105 oto wskaz\u00f3wk\u0119 odno\u015bnie sekwencji: Autorze zacznij si\u0119 nimi zajmowa\u0107 najwcze\u015bniej po drugim drafcie swojej opowie\u015bci, gdy ju\u017c uznasz, \u017ce Sceny, Akty (Etapy), W\u0105tki Poboczne i Historia Globalna s\u0105 wystarczaj\u0105co dobre. ( „Sequence analysis is an editorial craft, and as such should be saved for editing, not initial creation”; „The time to really look hard at sequences is in the third or fourth draft, after you’re convinced that your scene by scene, your act by act, your subplot by subplot and your global plot is sound.”).<\/p>\n

          <\/p>\n

         AKT (Etap)<\/strong><\/h2>\n

         Prosz\u0119 o uwa\u017cno\u015b\u0107, na kolejn\u0105 terminologiczn\u0105 pu\u0142apk\u0119. Akt, wg. Coyne’a, jest innym poj\u0119ciem ni\u017c akt w strukturze trzyaktowej.<\/p>\n

         Coyne definiuje Akt, jako grup\u0119 scen (sekwencji), stanowi\u0105c\u0105 kolejny etap \u017cyciowy w historii<\/strong> („Act is a major life stage in a Story”). I aby to si\u0119 czytelnikowi lepiej utrwali\u0142o przytacza tytu\u0142 piosenki zespo\u0142u The Godfathers: „Birth, School, Work, Death”. (Narodziny, Szko\u0142a, Praca, \u015amier\u0107). Lojalnie u\u017cywam za Coynem s\u0142owo Akt, ale mam wewn\u0119trzne poczucie, \u017ce lepiej by si\u0119 sprawdzi\u0142o w tym przypadku jakie\u015b inne poj\u0119cie, np. Etap.<\/p>\n

         Akt (Etap) zmienia histori\u0119 w spos\u00f3b nieodwracalny<\/strong> („Acts change the story irrevocably”), ale jednocze\u015bnie zmiana ta nie powinna zamyka\u0107 historii, przeciwnie zapowiada\u0107 pocz\u0105tek czego\u015b nowego. Coyne pisze: pozostaw widza z pragnieniem zobaczenia wi\u0119cej („leave the reader\/ audience wanting more”). Ten fragment ksi\u0105\u017cki Coyne’a momentalnie przeni\u00f3s\u0142 mnie z powrotem na analiz\u0119 „Zimnej wojny”<\/em> na Ekierce u Artura Wyrzykowskiego<\/a>. Ta historia jest bardzo wyra\u017anie podzielona na Akty (Etapy). Mo\u017cna by je wi\u0105za\u0107 z krajami, w kt\u00f3rym aktualnie akcja si\u0119 toczy: Polska, Niemcy, Francja, Jugos\u0142awia, znowu Polska. Natomiast ten konkretny film zawodzi mnie odno\u015bnie drugiej cz\u0119\u015bci wskaz\u00f3wki Coyne’a. Akty (Etapy) u Paw\u0142a Pawlikowskiego<\/strong> ko\u0144cz\u0105 si\u0119 zbyt mocno, zbyt definitywnie, przez co fabu\u0142a ostatecznie traci. (Wiem, wiem, pisz\u0119 o filmie, kt\u00f3ry zdoby\u0142 Or\u0142a za scenariusz. Mimo wszystko pisz\u0119 to, co pisz\u0119…).<\/p>\n

         A oto nast\u0119pna godna odnotowania uwaga Coyne’a: w dobrym serialu ka\u017cdy odcinek jest Aktem (Etapem)<\/strong>. Jako referencj\u0119 Coyne podaje „Breaking Bad”<\/em>. No i pewnie nikogo nie zaskoczy kolejne zalecenie, \u017ce Kulminacje w poszczeg\u00f3lnych Aktach (Etapach) powinny eskalowa\u0107 („move closer and closer to the limits of human experience”). Nie jest r\u00f3wnie\u017c niczym odkrywczym stwierdzenie, \u017ce sceny, kt\u00f3re s\u0105 no\u015bnikiem kt\u00f3rego\u015b z „Pi\u0119ciu Przykaza\u0144” powinny by\u0107 pisane ze szczeg\u00f3ln\u0105 atencj\u0105. Np. we wcze\u015bniejszym artyku\u0142ach pisa\u0142em, \u017ce zwrot mo\u017cna uzyska\u0107 albo poprzez ujawnienie wa\u017cnej informacji (Revelation), albo dzia\u0142anie bohatera (Action). W tych krytycznych scenach najlepiej, gdyby oba te elementy wyst\u0119powa\u0142y jednocze\u015bnie. O takim poziomie dopracowania mowa.<\/p>\n

         Zupe\u0142nie na marginesie chc\u0119 doda\u0107, \u017ce w ostatnim akapicie podrozdzia\u0142u po\u015bwi\u0119conemu Aktom (Etapom), Coyne sk\u0142ada ho\u0142d Romanowi Pola\u0144skiemu<\/strong> za mistrzostwo w \u0142\u0105czeniu komercyjnej formy z g\u0142\u0119bi\u0105 i prawd\u0105 przekazu („Chinatown”<\/em>, like the „Silence of the Lambs”<\/em>, is that very rare commercial Story with a deeply resonant and meaningful controlling idea\/ theme that is so perfectly crafted, it makes us confront the darkest realities of our being”.)<\/p>\n

         By\u0107 mo\u017ce mi\u0119dzy kinem ambitnym, a kinem komercyjnym nie ma sprzeczno\u015bci? A jedyn\u0105 barier\u0105 jest talent i umiej\u0119tno\u015bci tw\u00f3rcy? Super! Azymut wyznaczony.<\/p>\n

          <\/p>\n

         W\u0104TEK POBOCZNY („Subplot”)<\/strong><\/h2>\n

         Coyne nie podaje definicji W\u0105tku Pobocznego. Ogranicza si\u0119 do stwierdzenia, \u017ce to nast\u0119pna jednostka powy\u017cej Aktu. Niniejszym pozostaje nam pozosta\u0107 na poziomie definicji konia z encyklopedii „Nowe Ateny”<\/em> ks. Chmielowskiego.<\/p>\n

         Natomiast bardzo interesuj\u0105ce s\u0105 zalecenia Coyne’a, jak w najlepszy spos\u00f3b u\u017cywa\u0107 W\u0105tk\u00f3w Pobocznych w historii. Coyne sugeruje, aby za ich pomoca albo wzmacnia\u0107, podbija\u0107, g\u0142\u00f3wny przekaz\/ temat filmu („controlling idea\/ theme”) albo r\u00f3wnowa\u017cy\u0107 go za pomoc\u0105 ironii.<\/strong><\/p>\n

         W „Notting Hill”<\/em> opr\u00f3cz pary g\u0142\u00f3wnych bohater\u00f3w, mieli\u015bmy drug\u0105 par\u0119 wymagaj\u0105cych dopasowania kochank\u00f3w: Spike’a i Honey (wsp\u00f3\u0142mieszka\u0144ca i siostr\u0119 g\u0142\u00f3wnego bohatera). Richard Curtis – moim zdaniem – w ich przypadku poszed\u0142 na ca\u0142o\u015b\u0107 i zamieni\u0142 sp\u00f3jnik „albo” na „i”. Ta para by\u0142a dosy\u0107 przerysowana, na granicy realizmu (kt\u00f3rego jednak nie przekroczy\u0142a) i stanowi\u0142a alter ego g\u0142\u00f3wnych bohater\u00f3w granych przez Juli\u0119 Roberts i Hugh Granta. I Spike i Honey jednocze\u015bnie wzmacniali przekaz, \u017ce mi\u0142o\u015b\u0107 zwyci\u0119\u017cy wszystkie r\u00f3\u017cnice i przeszkody, ale jednocze\u015bnie wprowadzali element ironii, troch\u0119 w kierunkuprzedrze\u017aniania g\u0142\u00f3wnych bohater\u00f3w, czym ratowali ich i ca\u0142\u0105 histori\u0119 przed zbytnim patosem. I mo\u017ce w\u0142a\u015bnie dlatego Julia Roberts mog\u0142a wyrecytowa\u0107 na ekranie przes\u0142anie filmu<\/strong> (co zwyczajowo jest cz\u0119\u015bci\u0105 synopsis, a nie scenariusza), bo wcze\u015bniej Spike swoimi wyg\u0142upami zbudowa\u0142 jej do tego przestrze\u0144? Bo o tym, \u017ce ten nietypowy zabieg wymaga czego\u015b wi\u0119cej, \u015bwiadczy to, \u017ce Markowi Koterskiemu<\/strong> w „7 uczuciach”<\/em> podobna rzecz wysz\u0142a\u00a0umiarkowanie dobrze… Interesuj\u0105ce.<\/p>\n

         Kolejn\u0105 wa\u017cn\u0105 uwag\u0105 jest to, \u017ce w\u0105tek poboczny mo\u017ce by\u0107 w innym gatunku<\/strong>. Np. thriller mo\u017ce mie\u0107 kryminalny w\u0105tek poboczny. A typowym gatunkiem dla wielu w\u0105tk\u00f3w pobocznych bywa historia mi\u0142osna (cz\u0119sto u\u017cywana w celu zmi\u0119kczenia szczeg\u00f3lnie drastycznej historii w w\u0105tku g\u0142\u00f3wnym: wojny, horroru, thrillera).<\/p>\n

         Coyne zaleca, aby w\u0105tkiem pobocznym zaj\u0105\u0107 si\u0119 dopiero gdy posiada si\u0119 dobrze rozpisany w\u0105tek g\u0142\u00f3wny. Zwraca r\u00f3wnie\u017c uwag\u0119, \u017ce to co w przypadku w\u0105tku g\u0142\u00f3wnego by\u0142oby b\u0142\u0119dem: umieszczanie wa\u017cnych wydarze\u0144 (scen obowi\u0105zkowych dla gatunku lub scen b\u0119d\u0105cych no\u015bnikiem kt\u00f3rego\u015b z \u201epi\u0119ciu przykaza\u0144\u201d) poza ekranem, w przypadku w\u0105tk\u00f3w pobocznych jest dopuszczalne, a czasami nieuniknione.<\/p>\n

         Intuicyjnie te porady wydaj\u0105 si\u0119 oczywiste. I oby tylko – w ferworze walki \u2013 udawa\u0142o mi si\u0119 o nich nie zapomina\u0107.<\/p>\n

          <\/p>\n

         HISTORIA GLOBALNA („Global Story”)<\/strong><\/h2>\n

         Tej jednostce fabularnej Coyne po\u015bwi\u0119ca ca\u0142e … dwie strony (oczywi\u015bcie nie omieszkuje przypomnie\u0107, \u017ce i do niej ma zastosowanie „Pi\u0119\u0107 Przykaza\u0144”). Warta zapami\u0119tania wydaje mi si\u0119 uwaga, \u017ce po zako\u0144czeniu pisania autor powinien umie\u0107 wskaza\u0107 wszystkie Akty (Etapy), Sekwencje, Sceny i Beaty, kt\u00f3re s\u0105 no\u015bnikami ka\u017cdego z pi\u0119ciu krytycznych punkt\u00f3w w\u0142a\u015bciwych dla Historii Globalnej: Wydarzenia Uruchamiaj\u0105cego, Komplikacji, Kryzysu\/ Prze\u0142omu, Kulminacji, Rozwi\u0105zania. Przy czym Coyne apeluje, aby nie stara\u0107 si\u0119 planowa\u0107 tych jednostek przed napisaniem pierwszego draftu. („If you do, you will get an acute case of Paralysis by Analysis”). I chyba w najwi\u0119kszym stopniu ten podrozdzia\u0142 jest apelem i ostrze\u017ceniem w jednym: Autorze, nie daj si\u0119 zwariowa\u0107.<\/strong> Zaakceptuj, \u017ce pierwsze drafty b\u0119d\u0105 niedoskona\u0142e, niech twoje planowanie ma wyznaczone granice, po kt\u00f3rych pisz i daj sobie szans\u0119 zebrania materia\u0142u do dalszej analizy.<\/p>\n

         Tyle odno\u015bnie zjadania s\u0142oni. Warto umie\u0107 sobie z tym zadaniem radzi\u0107, aby mie\u0107 si\u0142\u0119 do walki ze smokami. A do walki ze smokami trzeba by\u0107 naprawd\u0119 dobrze przygotowanym, bo jak pisze nieoceniony ks. Chmielowski w pierwszej polskiej encyklopedii: „Smoka pokona\u0107 trudno, ale stara\u0107 si\u0119 trzeba.”<\/strong><\/p>\n

          <\/p>\n

          <\/p>\n

          <\/p>\n

         PODSUMOWANIE<\/strong><\/h3>\n

         \n
         1. Beatami i Sekwencjami nie warto zajmowa\u0107 si\u0119 na wczesnych etapach pracy. Czas na nie to finalne drafty scenariusza.<\/li>\n
         2. „Klisze” mog\u0105 by\u0107 przyjacielami scenarzysty, o ile u\u017cyje si\u0119 je jako katalizatory pozwalaj\u0105ce i\u015b\u0107 do przodu (a ostatecznie usunie z tekstu).<\/li>\n
         3. Akty wg. Coyne’a, to inne poj\u0119cie od Aktu w strukturze Trzyaktowej. Jest to wa\u017cny etap w \u017cyciu bohater\u00f3w, kt\u00f3ry zmienia histori\u0119 w spos\u00f3b nieodwracalny. Coyne docenia seriale, w kt\u00f3rych ka\u017cdy odcinek jest Aktem (tak jak on go definiuje).<\/li>\n
         4. W\u0105tki poboczne mog\u0105 by\u0107 poprowadzone w innym gatunku ni\u017c g\u0142\u00f3wny w\u0105tek.<\/li>\n
         5. Dobre wykorzystanie w\u0105tku pobocznego, to podbicie g\u0142\u00f3wnego przes\u0142ania (w mocniejszej formie, kt\u00f3ra nie s\u0142u\u017cy\u0142aby g\u0142\u00f3wnym bohaterom) lub\/i budowanie zdrowego dystansu do g\u0142\u00f3wnego przes\u0142ania poprzez ironi\u0119 (unikania ryzyka zbytniego patosu).<\/li>\n
         6. Analiza nie s\u0142u\u017cy do napisania doskona\u0142ego pierwszego draftu, ale do poprawy kolejnych draft\u00f3w scenariusza b\u0105d\u017a powie\u015bci.<\/li>\n<\/ol>\n

             <\/p>\n

            O autorze<\/h3>\n

            Karol Lema\u0144ski<\/strong> \u2013 scenarzysta i konsultant scenariuszowy (w trakcie szkolenia), rocznik 1972. Oczekuje medalu za 20-letni sta\u017c ma\u0142\u017ce\u0144ski z t\u0105 sam\u0105 kobiet\u0105 (\u017ceby nie by\u0142o, Iwonie medal te\u017c si\u0119 nale\u017cy, wi\u0119kszy). Ojciec dw\u00f3jki cudownych stworze\u0144, kt\u00f3re w swoim mniemaniu osi\u0105gn\u0119\u0142y pe\u0142ni\u0119 o\u015bwiecenia i ch\u0119tnie t\u0142umacz\u0105 mu \u2013 i ka\u017cdemu ch\u0119tnemu \u2013 jak \u017cy\u0107. Czyli nastolatk\u00f3w.<\/p>\n

            Poszukuje \u015awi\u0119tego Graala idealnej struktury fabularnej. W\u00a0tym celu uczy si\u0119, studiuje, czyta. A ko\u0144ca tego spodziewa si\u0119 wraz z ostatnim namaszczeniem.<\/p>\n

            Chcia\u0142by napisa\u0107 kilkana\u015bcie, a mo\u017ce nawet kilkadziesi\u0105t, dobrych tekst\u00f3w (uwa\u017ca, \u017ce ju\u017c ma dwa!) i pom\u00f3c innym scenarzystom napisa\u0107 kilkadziesi\u0105t, a mo\u017ce nawet sto kilkadziesi\u0105t, \u015bwietnych historii.<\/p>\n

            Podsumowuj\u0105c: wierzy w \u017cycie proste i pogodne, a \u017cyciowe zawirowania pozostawia literackiej fikcji.<\/p>\n

             <\/p>\n

             <\/p>\n

            The Story Grid<\/strong><\/h3>\n

            Z poprzednimi cz\u0119\u015bciami cyklu mo\u017cecie si\u0119 zapozna\u0107 tutaj:<\/p>\n

            The Story Grid cz\u0119\u015b\u0107 1: Gatunek<\/a><\/p>\n

            The Story Grid cz\u0119\u015b\u0107 2: Mapa opowie\u015bci<\/a><\/p>\n

            The Story Grid cz\u0119\u015b\u0107 3: Scenariusz to struktura<\/a><\/p>\n

             <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

            W niniejszym artykule chcia\u0142bym, za Shawnem Coynem, troch\u0119 przypomnie\u0107, a troch\u0119 usystematyzowa\u0107 to, jakie jednostki fabularne maj\u0105 zastosowanie do scenariuszy. Autor „The Story Grid” po\u015bwi\u0119ca im pi\u0105ty rozdzia\u0142 swojej ksi\u0105\u017cki. Oto pe\u0142na lista, od najmniejszej do najwi\u0119kszej: Beat Scena Sekwencja Akt (nie myli\u0107 z poj\u0119ciem Aktu w strukturze Trzech Akt\u00f3w) W\u0105tek Historia Globalna („The Global…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":515,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"spay_email":"","footnotes":"","jetpack_publicize_message":""},"categories":[3,117],"tags":[122,120,104,123,125,124,118,7,8,119,102,101,121],"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-content\/uploads\/2019\/05\/thomas-kelley-74096-unsplash.jpg?fit=5154%2C3547&ssl=1","jetpack_publicize_connections":[],"jetpack-related-posts":[{"id":896,"url":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/2019\/11\/24\/synopsis-wszystko-co-warto-wiedziec\/","url_meta":{"origin":499,"position":0},"title":"Synopsis - wszystko co warto wiedzie\u0107","date":"24\/11\/2019","format":false,"excerpt":"Tworzenie nowych cykl\u00f3w (takich jak na przyk\u0142ad Pierwsza scena) jest fascynuj\u0105ce, ale by mia\u0142y one racj\u0119 bytu (i nazwy) musz\u0105 by\u0107 kontynuowane. Dlatego dzisiaj chcia\u0142bym powr\u00f3ci\u0107 do Niezb\u0119dnika scenarzysty, serii zapocz\u0105tkowanej wpisem dotycz\u0105cym logline\u2019u i przedstawi\u0107 wam zasady tworzenia synopsisu. \u00a0 Czym jest synopsis? O ile logline i treatment s\u0105\u2026","rel":"nofollow","context":"W \"Niezb\u0119dnik scenarzysty\"","img":{"src":"","width":0,"height":0},"classes":[]},{"id":723,"url":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/2019\/07\/22\/niezobowiazujace-spotkania-scenariuszowe-katalog-i-pitching\/","url_meta":{"origin":499,"position":1},"title":"Niezobowi\u0105zuj\u0105ce Spotkania Scenariuszowe - katalog i pitching","date":"22\/07\/2019","format":false,"excerpt":"Nie raz ju\u017c wspomina\u0142em na blogu o warszawskich Niezobowi\u0105zuj\u0105cych Spotkaniach Scenariuszowych (ostatnio tutaj). To pi\u0119kna inicjatywa kt\u00f3ra umo\u017cliwia pocz\u0105tkuj\u0105cym scenarzystom skonfrontowa\u0107 swoje teksty z \u017cyczliwymi krytykami i zdoby\u0107 cenne do\u015bwiadczenie. Spotykamy si\u0119 regularnie ju\u017c od czterech lat (doczekali\u015bmy si\u0119 nawet nieformalnych filii \u2013 pozdrowienia dla Wroc\u0142awia i \u0141odzi!) i ca\u0142y\u2026","rel":"nofollow","context":"W \"Aktualno\u015bci\"","img":{"src":"","width":0,"height":0},"classes":[]},{"id":1682,"url":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/2021\/04\/03\/konkurs-scenariuszowy-script-up-wyniki\/","url_meta":{"origin":499,"position":2},"title":"Konkurs scenariuszowy Script Up - wyniki!!!","date":"03\/04\/2021","format":false,"excerpt":"Wystartowali\u015bmy tu\u017c przed \u015bwi\u0119tami Bo\u017cego Narodzenia, ko\u0144czymy w przeddzie\u0144 Wielkanocy. Przypadek? I owszem, ale nie zmienia to faktu, \u017ce lubi\u0119 dawa\u0107 prezenty. W grudniu by\u0142 to podarek dla wszystkich pisz\u0105cych, teraz wyr\u00f3\u017cniona zostanie tylko jedna osoba. Tak, tak, trzy linijki ni\u017cej znajduje si\u0119 nazwisko zwyci\u0119zcy pierwszej edycji konkursu scenariuszowego Script\u2026","rel":"nofollow","context":"W \"Aktualno\u015bci\"","img":{"src":"","width":0,"height":0},"classes":[]}],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/499"}],"collection":[{"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=499"}],"version-history":[{"count":9,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/499\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":518,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/499\/revisions\/518"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/515"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=499"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=499"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/przygodyscenarzysty.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=499"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}