Pierwsza scena #1 – „Chłopcy z ferajny”

Pięć stron. Mniej więcej tyle, według słów doświadczonych, profesjonalnych „czytaczy” scenariuszy otrzymujemy by ich zainteresować swoim tekstem. Wytworzona wtedy świadoma lub podświadoma ocena naszej pracy rzutuje na odbiór całości. Podobnie jest z widzami w kinie – podczas pierwszych minut nasz odbiorca jest w pełni skoncentrowany i pozytywnie nastawiony (w końcu z jakiegoś powodu wybrał ten film), więc wtedy mamy największą szansę by go chwycić i zatrzymać w zainteresowaniu przy sobie. Dlatego to jak rozpoczynamy nasz film jest takie ważne. 

W związku z powyższym stworzyłem nowy cykl w którym będę szczegółowo analizował sceny otwierające znanych filmów. Podobnie jak w serii Jak to jest napisane? Przyjrzę się konfliktowi, punktom zwrotnym i dostarczonym informacjom, a dodatkowo zwrócę uwagę na prezentację protagonisty (lub antagonisty), wpływ na resztę filmu oraz ogólny klimat sceny (i jego korelację z całością).

 

Co analizuję?

Jak już rzekłem początek jest bardzo ważny, więc długo zastanawiałem się nad wyborem pierwszej sceny do analizy. Ostatecznie postawiłem na klasykę w postaci legendarnych „Chłopców z ferajny” Martina Scorsese, według scenariusza reżysera i Nicholasa Pileggi. 

Scena, jak na tak znaczącą jest bardzo krótka – ledwie przekracza półtorej minuty, ale jakże sugestywna i wielomówiąca! Spójrzcie:

Co ciekawe, według wersji scenariusza z którą miałem okazję się zapoznać (datowaną na styczeń 1989 roku), pierwsza scena miała wyglądać zupełnie inaczej – spotkaniem w barze Henry’ego, Jimmy’ego i Tommy’ego z Billy Batesem, swoją przyszłą ofiarą. Być może zmiana początku nastąpiła już na stole montażowym.

 

Pierwsze ujęcie

Nim zabiorę się za analizę kwestii scenariuszowych chciałbym zwrócić uwagę na pierwsze ujęcie sceny:

Ciemny, masywny samochód, z dużą prędkością przecinający nocne ciemności, zbliżenie na bagażnik (jak wiemy mający duże znaczenie w tej scenie), mocno czerwone tylne światła i tablicę rejestracyjną z Nowego Jorku.

Piękne, dynamiczne ujęcie z nutką symbolizmu (agresywna jazda znamionuje gwałtowne charaktery bohaterów będących w środku, wjeżdżanie w ciemność może zapowiadać pogrążanie się Henry’ego), zostało w scenariuszu opisane tak:

Finally on their way, Henry is driving.

Jeśli samemu nie będziecie reżyserować filmu, a chcecie by coś zostało pokazane, zasygnalizowane w konkretny sposób, musicie to bardzo sugestywnie i jednoznacznie zapisać.

 

Pierwsze kwestia

Pierwsza kwestia jaka pada w filmie brzmi: 

What the fuck is that…

Co ciekawe nie jest to ani pierwsza kwestia w scenariuszu (jak wspomniałem tekst zaczyna się od innej sceny), ani nawet pierwsze słowa zapisane w tej scenie. Cały dialog w samochodzie jest jedynie zasygnalizowany w didaskaliach, a pierwszą kwestią jest reakcja Tommy’ego na faceta w bagażniku.

 

Konflikt

Jest oczywisty. Facet w bagażniku powinien nie żyć, a jednak jeszcze oddycha.

 

Punkt zwrotny

Pierwszym punktem zwrotnym jest niepokojący odgłos zmuszający bohaterów do zjechania z drogi i sprawdzenia co się stało.

Drugim punktem zwrotnym jest stwierdzenie faktu, że mężczyzna wieziony w bagażniku jeszcze żyje.

 

Czego dowiadujemy się o bohaterach?

To jedna z tych rzeczy, która zachwyciła mnie w tej scenie najbardziej. To ile Martin Scorsese był w stanie przekazać o trzech najważniejszych bohaterach w ciągu tych kilkudziesięciu sekund jest niesamowite. Ja pierwszą scenę odczytałem tak:

HENRY:  

• Jimmy daje mu znać by otworzył bagażnik. Henry posłusznie wykonuje polecenie – jest niżej od niego w hierarchii, czuje do niego respekt.
• Nie przyłącza się do mordowania mężczyzny, ale to co widzi nie robi na nim wrażenia – jest do tego przyzwyczajony.
• „Odkąd pamiętam zawsze chciałem być gangsterem” – kwestia wypowiedziana z offu nie tylko naznacza Henry’ego jako głównego bohatera, ale również wykłada widzowi temat filmu.

JIMMY:  

• Jimmy daje sygnał by otworzyć bagażnik. On tutaj rządzi.
• Jimmy strzela do mężczyzny w bagażniku po tym jak Tommy go zadźgał. Jest zdolny do zabijania, ale w spokojny sposób, potrafi wyłączyć emocje. 
• Używa pistoletu, nie noża. Mordowanie jest elementem pracy, używa najskuteczniejszych środków.
• Strzela po tym jak Tommy zrobił już swoje. Jest opanowany, analizuje możliwości i konsekwencje.

TOMMY:  

• Tommy sięga po nóż. Nie boi się bezpośredniej konfrontacji.
• Tommy od razu zabiera się za szlachtowanie mężczyzny w bagażniku. Nie ma żadnych rozterek, wątpliwości. Zabija z dużą brutalnością mimo, że wystarczyłoby jedno, precyzyjne cięcie. To pokazuje jego gwałtowną naturę.

 

Wpływ na resztę filmu?

Mężczyzna w bagażniku w dalszej części filmu okazuje się być członkiem mafii. Jego morderstwo przypieczętowuje los Tommy’ego, który zostaje zabity i w konsekwencji staje się początkiem końca wszystkich głównych bohaterów.

 

Klimat

Scena otwierająca „Chłopców z ferajny” daje widzowi zapowiedź wszystkich najważniejszych cech całego filmu:  bezwzględna brutalność, wulgarny język, gangsterskie realia, realistyczne zdjęcia i oryginalną muzykę.

Nikt po obejrzeniu tych 90 sekund nie może mieć wątpliwości z jakiego rodzaju kina będzie obcować. Ogląda na własną odpowiedzialność.

 

Podsumowanie

Jak już wspomniałem pierwsza scena filmu ma za zadanie zapowiedzieć klimat rozpoczynającej się opowieści i pobudzić zainteresowanie widza. Początek „Chłopców z ferajny” idealnie wywiązuje się z tych zadań. Oglądający są zaskoczeni przebiegiem wydarzeń, zszokowani brutalnością i zaciekawieni głównymi bohaterami. Do tego w ich głowach od razu rodzi się wiele pytań na które chcą poznać odpowiedź. Trudno wymagać więcej od ledwie 90 sekund. 

Jako, że „Chłopcy z ferajny” są adaptacją książki Nicholasa Pileggi „Wiseguy” postanowiłem sprawdzić czy fantastyczny prolog to zasługa autora. Nic z tych rzeczy. Książka zaczyna się zupełnie inaczej niż film i scenariusz. Wszystko co widzimy jest zasługą twórców filmu.

Mam nadzieję, że nowy cykl przypadł wam do gustu i pomoże w pisaniu własnych, fantastycznych scen otwierających. Postaram się by nowe odcinki pojawiały się w miesięcznych odstępach. Dajcie znać w komentarzach jakim filmom w pierwszej kolejności powinienem się przyjrzeć.