Od dzisiaj w polskich streamingach można oglądać najnowszy film Emerald Fennell pt. „Saltburn”. To dobra okazja, by przeanalizować scenariusz jej debiutu, a więc znakomitą, nagrodzoną Oscarem za scenariusz oryginalny, „Obiecującą. Młodą. Kobietę”.
Dlaczego „Obiecująca. Młoda. Kobieta”?
Film Emerald Fennell zachwycił mnie od pierwszego obejrzenia. Doceniałem kreację aktorską, tematykę, konstrukcję narracyjną, żonglerkę gatunkową, zaskakujące zakończenie i fakt, że jest do debiut. Co więcej, stał się to obraz do którego chętnie wracam i z każdym kolejnym seansem wyciągam z niego coś nowego. Ostatecznie „Obiecująca. Młoda. Kobieta” zagnieździła się w mojej głowie na stałe i na pytanie jaki film w ostatnich latach zrobił na mnie naprawdę duże wrażenie, to właśnie ona natychmiast przychodzi mi do głowy.
Historia tej produkcji zaczęła się w 2017 roku kiedy Emerald Fennell otrzymała szansę zaprezentowania swojego pomysłu Margot Robbie (i jej firmie producenckiej LuckyChap Ent.). Twórczyni zapitchowała pierwszą scenę i… to wystarczyło. Producenci zebrali 10 milionów dolarów na produkcję, przekonali autorkę do mniej pesymistycznego zakończenia (pierwotnie film kończył się spaleniem ciała Cassandry) i przekonali do udziału Carey Mulligan. Film miał swoją premierę w 2020 roku na festiwalu w Sundance, gdzie rozpoczęła się jego niesamowita droga, usłana 117 różnymi filmowymi nagrodami i zakończona pięcioma nominacjami do Oscara (najlepszy film, reżyseria, scenariusz oryginalny, aktorka pierwszoplanowa i montaż). Ostatecznie Akademia nagrodziła statuetką tylko scenariusz i jemu tutaj się bliżej przyjrzę. Zapraszam!
PODSTAWOWE INFORMACJE
O filmie:
Reżyserka: Emerald Fennell
Kraj: USA
Produkcja: LuckyChamp Ent. / Focus Features
Czas: 113 minut
Obsada:
Carey Mulligan jako Cassandra
Bo Burnham jako Ryan
Allison Brie jako Madison
Clancy Brown jako Stanley
Jennifer Coolidge jako Susan
Laverne Cox jako Gail
Christopher Lowell jako Al Monroe
Alfred Molina jako Jordan
O scenariuszu:
Autorka: Emerald Fennell
Liczba stron: 140 (w dostępnej w internecie wersji scenariusz zawierał sporo pustych stron, więc rzeczywista objętość jest znacząco mniejsza)
Gatunek: Dramat / Thriller / Komedia romantyczna
Logline: Po tym jak tragiczne wydarzenia przekreśliły przyszłość Cassandry, młoda kobieta szuka zemsty na tych, którzy stają jej na drodze.
SPOSÓB ZAPISU
Postacie
Emerald Fennell, a więc twórczyni (scenariusz i reżyseria) „Obiecującej młodej kobiety” wywodzi się z aktorstwa i widać to po podejściu do aktorów. Naprawdę o nich dba. Jak to widać na poziomie scenariusza? W sposobie przedstawienia poszczególnych bohaterów. Autorka pisze tak, jakby każda postać odgrywała w tej historii kluczową rolę. Każda otrzymuje imię i charakterystyczny, dużo mówiący opis na bazie którego aktor może budować swoją rolę. Spójrzcie na kilka przykładów:
„PAUL, a sweaty Alpha-bro whose super fragile masculinity is always one rejection away from shattering to pieces.”
„SUSAN, a woman whose exhaustion and anxiety is horribly palpable.”
„NEIL, a pretentious 30-something who absolutely describes himself as a renaissance man, racks up lines on a glass table.”
„MADISON is all warmth and sunshine, but is one of those people who has a way of making every compliment sound like a burn.”
Co ciekawe mniej charakterystyczne opisu otrzymały postacie odgrywające znaczące role w tej historii. Na przykład główny męski bohater przedstawiony jest tak:
„He’s her age, sweet, nice-looking. This is RYAN.”
Nic specjalnego prawda? Jakby autorka wiedziała, że główne postacie dostaną dostatecznie dużo jej uwagi i informacji w trakcie pracy nad filmem, a dla ról drugo- i trzecioplanowych może go zabraknąć, więc warto o nich zadbać tu i teraz. Myślę, że każdy aktor doceni takie podejście.
Didaskalia
Często scenarzyści, którzy później również reżyserują dany tekst ograniczają liczbę didaskaliów do absolutnego minimum zostawiając resztę w głowie. Oczywiście są od tego wyjątki jak na przykład Quentin Tarantino czy właśnie Emerald Fennell.
Autorce „Obiecującej. Młodej. Kobiety” bardzo zależy, by czytelnik wczuł się w klimat danej sceny, danego miejsca. Dlatego jej opisy są bardzo mięsiste, pobudzające wyobraźnię i nastrojowe.
Widać to od samego początku. Oto pierwsze zdania scenariusza:
„A super-depressing dancefloor on a Thursday night. 2-for-1 shots and a sticky floor. The kind of last-resort place people end up after work having accidentally nailed ten „just one” drinks.”
Od razu wiemy gdzie jesteśmy prawda?
Autorka nie boi się również pisać o odczuciach danych postaci:
„They all look. We feel that slow, animal shift in the group, from disgust to desire, to a heady sense of opportunity.”
„They are all mesmerized by CASSANDRA and the possibility she represents.”
By dokładnie oddać to co siedzi jej w głowie i jak widzi daną postać / sytuację / zachowanie, scenarzystka wykorzystuje różne literackie zabiegi. Poczynając od dźwięcznych, nieoczywistych słówek…
„Haphazardly / Woozily / Warily / Hazily”
…Przez zwracanie się do czytelnika…
„We’ve seen this move in many a bro movie: this could be the star of any dude-skewed romance.”
…Przez ironię…
„JEZ laughs. She looks over and smiles hazily. Is there… a spark. Here? She is really pretty. And she seems cool, from the five words she’s said…”
…Po przyjmowanie punktu widzenia danej postaci:
„This is the get out RYAN needs. He’s happy to believe it too. It’ll absolve him. He can be the good guy again.”
Fennell używa także podkreślania wyjątkowo ważnych zwrotów. Nie stosuje tego często, dlatego gdy tylko takie podkreślenie się pojawia to od razu wiemy, że jest to bardzo ważna kwestia.
Autorka nie unika również posługiwania się konkretną muzyką jako ilustracją wydarzeń:
„CUT TO BLACK. „Lovesick” by Lindstrom and Christabelle brings up the titles.”
Kolejnym ciekawym zabiegiem jest odwoływanie się do znanych motywów, by nasze myśli i emocje podążały w określonym kierunku:
„We wait for the „Fatal Attraction” moment when she springs back to life. It never comes.”
Jak widzicie autorka używa wielu różnych zabiegów, by obraz rodzący się w głowie czytelnika był mięsisty, wyrazisty, wciągający, filmowy i zgodny z jej wizją. Świetnie to działa i muszę przyznać, że to jedne z najlepszych didaskaliów jakie dane mi było przeczytać.
Dialogi
Wyjątkowość „Obiecującej. Młodej. Kobiety” ma swoje źródło w tytułowej bohaterce. To na jej charakterystyce opiera się oryginalność i przewrotność tej opowieści (tutaj nasuwa się skojarzenie z „Wolnym strzelcem” Dana Gilroy’a, którego analizowałem w tym miejscu). Dlatego tak ważne jest, by konstrukcja tej postaci była spójna i precyzyjna w każdym elemencie, również dialogowym.
Budowa wypowiedzi Cassandry opiera się na trzech fundamentach: ironii, wściekłości i żalu. Ich kombinacja występuje w różnym natężeniu, ale praktycznie w każdej scenie jest co najmniej jeden z tych składników, a niekiedy pojawiają się wszystkie trzy. Spójrzmy na kilka przykładów:
Dzięki tym fundamentom sposób wypowiadania się bohaterki jest spójny i dobrze oddziaływuje na emocje widza.
Jeśli chodzi o pozostałe postacie to widać tutaj tendencję autorki do określania jednego, dominującego motywu przewodniego dla danej postaci i nasycania nim każdej wypowiedzi. I tak dla przykładu: Ryan jest dowcipny, Stanley jest pocieszny, Madison jest trajkocząca, Dean Walker jest profesjonalnie opanowana (do czasu), Jordan jest załamany, Amber jest podekscytowana itd. Scenarzystka dba, by każda z postaci była na swój sposób wyrazista i charakterystyczna.
STRUKTURA / NARRACJA
Jednym z najciekawszych elementów scenariusza (i filmu) Emerald Funnell jest jego konstrukcja narracyjna. Autorka zdecydowała się na wybuchową mieszankę gatunków – swoją historię opowiedziała za pomocą thrillera oraz komedii romantycznej. Sami przyznacie, że nie jest to często spotykana mieszanka. Jak udało jej się pogodzić te dwa, wydawałoby się, przeciwstawne żywioły? Najkrótszą odpowiedzią jest napięcie. Według powszechnego wzoru na uzyskanie w scenariuszu / filmie napięcia jest wymieszanie strachu z nadzieją. Podstawowym składnikiem thrillera jest strach – o życie bohatera, o realizację jego celu, przed przerażającym antagonistą. Podstawowym składnikiem komedii romantycznej jest nadzieja – na to, że miłość zwycięży, że będzie szczęśliwe zakończenie, że bohaterce / bohaterowi powiedzie się w życiu. Zderzając to ze sobą Emerald Funnell wytworzyła duże napięcie, które świetnie rezonuje na ekranie.
Przyjrzyjmy się temu dokładniej:
Historia zaczyna się w narracji thrillera. Poznajemy bohaterkę Cassandrę, która w nocnym klubie, będąc, wydawałoby się, mocno pod wpływem alkoholu, poznaje Jeza i udaje się z nim do jego mieszkania, gdzie on chce ją wykorzystać (strach). Tam jednak Cassandra szybko odwraca sytuację (patrz niżej: scena nr 1). Następnie mamy kilka scen ekspozycyjnych budujących otoczenie naszej bohaterki (rodzice, przyjaciółka Gail) i ją samą (konfrontacja z robotnikami, notatki – odliczanie – w pamiętniku).
W okolicach 19 strony scenariusza rozpoczyna się druga narracja – w konwencji komedii romantycznej. Tutaj od razu zaczynamy od pierwszego punktu zwrotnego w tym wątku, utrzymanym bardzo w gatunkowej tradycji, czyli od meet cute głównych bohaterów: Cassandra spotyka Ryana i napluciem mu do kawy zwraca jego uwagę (nadzieja, patrz niżej: scena nr 2).
Autorka jednak nie daje nam się rozsmakować w tej narracji ponieważ szybko wracamy do thrillera. Cassandra udaje się na łowy, spotyka Neila i tym razem dokładnie widzimy o co w tym wszystkim chodzi (patrz niżej: scena 3). Po akcji dostajemy scenę uzupełniającą linię relacji w tej narracji – rozmowę z rodzicami o jej 30 urodzinach. Widzimy ich troskę o nią (strach, wyrażony bezpośrednio, w imieniu widzów, przez postacie drugoplanowe) i że jej zły stan trwa już od dłuższego czasu.
Wzbudzony powyżej strach przełamany jest nadzieją (i humorem) związaną z powrotem Ryana i umówieniem się bohaterów na randkę (w następnej scenie rodzice Cassandry ponownie wyręczają widzów i bezpośrednio komunikują odczucia – nadzieję, że Cassandra odnajdzie radość w życiu).
Randka nie wypada dobrze (ponownie – klasyka z komedii romantycznej: wiemy, że oni są sobie pisani, ale pojawiają się przeszkody). Zatruwają ją reminiscencje przebijające się z wątku thrillera (strach) – przeszłość Cassandry (szkoła medyczna) i jej stosunek do mężczyzn (zaproszenie przez Ryana Cassandry do siebie, do domu).
Bohaterka jednak nie poddaje się i postanawia zawalczyć o rodzącą się miłość. Odwiedza Ryana w jego pracy i umawia się z nim (nadzieja).
Na kolejnej randce Ryan poznaje Gail, przyjaciółkę Cassandry. To klarowny znak rozwoju relacji głównych bohaterów. Niestety ponownie do głosu dochodzi przebłysk z wątku thrillera – Ryan zna Ala Monroe, sprawcę nieszczęścia od którego wszystko się zaczęło, mówi o jego ślubie i o tym, że wrócił do USA.
Symboliczne wejście na scenę głównego antagonisty – Al’a Monroe – powoduje, że natychmiast przeskakujemy do thrillera. Informacja o powrocie Ala, a co za tym idzie otwarcia możliwości zemsty, staje się pierwszym punktem zwrotnym w tej części opowieści. Cassandra zostaje wprowadzona w nowy świat – bezpośredniego rozliczenia winnych tragedii Niny. Bohaterka opracowuje plan, a my zadajemy sobie pytanie – czy uda jej się pomścić zmarłą przyjaciółkę?
Cassandra poświęca się realizacji swojego planu, przez co na dłuższy czas zostajemy w wątku thrillera. Najpierw Cassandra konfrontuje się z dawną koleżanką Madison (patrz niżej: scena nr 4), a następnie, mocno przyciska przedstawicielkę Uniwersytetu Dean Walker (patrz niżej: scena 5).
Zatracając się w zemście bohaterka okłamuje Ryana, co wychodzi na jaw gdy przypadkiem spotyka go w klubie podczas swoich tradycyjnych łowów (patrz niżej: scena 6). Wydaje się, że ich relacja nie ma szans przetrwać (strach).
Porażka w relacji z Ryanem pcha Cassandrę do kontynuowania swojej vendetty. Jednak i w tym wątku sytuacja się zmienia. Konfrontacja z Jordanem, pierwszą osobą z dotychczas napotkanych która ma wyrzuty sumienia z powodu tego co się stało, a następnie rozmowa z matką Niny, sprawiają, że Cassandra traci poczucie celowości swojej zemsty.
Porzuciwszy ją, ponownie decyduje się zawalczyć o Ryana i ponownie skutecznie (nadzieja).
By utrwalić nas w tej nadziei dostajemy sporą sekwencję mocno opierającą się na schematach z komedii romantycznej: muzyczny montaż zabawno-romantycznych przygód zakochanych, kolejny dowód rozwoju relacji – Ryan poznaje rodziców Cassandry, wreszcie w kulminacji tego fragmentu – zakochani wyznają sobie miłość (wielka nadzieja).
Niestety raz jeszcze thriller daje osobie znać i niszczy kruchą stabilizację i szczęście bohaterki. Cassandrę odwiedza Madison i przekazuje jej telefon z nagraniem dokumentującym to co Al Monroe zrobił Ninie (patrz niżej: scena nr 7). Na nagraniu słychać również Ryana (strach). To jest drugi punkt zwrotny w wątku komedii romantycznej. Zaraz później mamy kulminację tego wątku: Cassandra konfrontuje się z Ryanem, oskarża go, szantażuje, jasno pokazuje, że komedia romantyczna się skończyła. Oni nigdy nie będą razem.
Od tego momentu jesteśmy i pozostajemy do końca w thrillerze. Cassandra pojawia się na wieczorze kawalerskim Al Monroe, usypia jego kolegów, jego przykuwa do łóżka i konfrontuje go z prawdą (patrz niżej: scena nr 8). Niestety Al Monroe uwalnia się i zabija Cassandrę (wielki strach, to jest jednocześnie drugi punkt zwrotny i kulminacja wątku thrillera).
Ostatnie sceny to próba zatuszowania morderstwa, śledztwo i zemsta zza grobu Cassandry, która przynosi widzom ostateczną satysfakcję.
Obie narracje są precyzyjnie skonstruowane i oparte na trzyaktowej strukturze. Obie jednocześnie sprawnie się przenikają i na siebie wpływają (szczególnie thriller na komedię romantyczną). Obie mocno korzystają z gatunkowych schematów i mocno podbiją kluczowe emocje – strach i nadzieję, co skutecznie przeobraża się w napięcie.
Pod względem struktury praca Emerald Fennell to absolutny majstersztyk.
SCENY
Poniżej przedstawiam 8 najważniejszych scen, uwzględniając przede wszystkim ich punkty zwrotne, konflikt oraz wpływ na akcję. Wybór był trudny ponieważ „Obiecująca młoda kobieta” zawiera wiele zwrotów akcji, przez co wiele scen nabiera szczególnego znaczenia dla ciągu przyczynowo-skutkowego całości. Precyzja konstrukcji całości to kolejny dowód na jakość pracy wykonanej przez Emerald Funnell.
Do każdej sceny starałem się dołączyć dostępny w internecie fragment, ale oczywiście, dla lepszej analizy, polecam obejrzenie całego filmu.
(1) Scena – Mieszkanie Jez’a, strona 10: What are You doing?
Krótki opis: Wyglądająca na pijaną Cassandra znajduje się w mieszkaniu Jeza, który, mimo jej stanu, próbuje się do niej dobierać. Gdy okazuje się, że Cassandra jest w pełni trzeźwa i świadoma, sytuacja gwałtownie się zmienia.
Konflikt: Jez walczy z oporem materii (ściąganie ubrań), oraz wątpliwościami Cassandry. Gdy okazuje się, że Cassandra jest trzeźwa i świadoma tego, że on chciał ją wykorzystać otrzymujemy zapowiedź dużego konfliktu, który w domyśle rozegra się w przyszłości, poza ekranem.
Punkt zwrotny: Punktem zwrotnym jest pytanie Cassandry „What are You doing” zadane przy jej pełnej trzeźwości i świadomości, co mocno zaskakuje Jeza.
Wpływ na akcję: Niniejsza scena jest kulminacją sekwencji otwierającej film, która szczegółowo i precyzyjnie przedstawia główną bohaterkę, jej sposób działania i świat w którym funkcjonuje (przynajmniej ten „nocny”). Kończąc całość mocnym zwrotem akcji oraz zapowiadając duży konflikt, którego eskalacja / rozwiązanie nie są od razu pokazane, autorka skutecznie buduje tajemnicę pozyskując w ten sposób zainteresowanie widza.
(2) Scena – Kawiarnia Make Me Caffe, strona 19: Pierwsze spotkanie z Ryanem
Krótki opis: Do kawiarni gdzie pracuje Cassandra przychodzi Ryan. On ją obraża, ona mu pluje do kawy, zaczyna się romans.
Konflikt: Zarzewiem konfliktu jest niefortunne sformułowanie Ryana, które Cassandra wykorzystuje, by utrzymywać od niego dystans. Ryan dzielnie walczy o skrócenie tego dystansu finalnie atakując zaproszeniem na randkę, w myśl zasady kto się czubi ten się lubi.
Punkt zwrotny: Scena posiada dwa punkty zwrotne: pierwszy gdy Ryan rozpoznaje w Cassandrze koleżankę ze studiów i drugi gdy Cassndra pluje Ryanowi do kawy.
Wpływ na akcję: Biorąc pod uwagę całość fabuły to zdecydowanie jedna z najważniejszych scen. Wpływa nie tylko na linię relacji (romans Cassandry i Ryana, przemiana Cassandry) ale również na linię akcji (to Ryan okazuje się kluczem do finałowej zemsty Cassandry).
Warto również wspomnieć, że w tej scenie pada swoiste wyjaśnienie tytułu filmu:
CASSANDRA
You didn’t mean what’s a promising young woman like me doing working at a shitty coffee shop?
(3) Scena – Mieszkanie Neil’a, strona 25: Dowiadujemy się co robi Cassandra
Krótki opis: Cassandra ponownie ląduje w mieszkaniu nieznajomego faceta w stanie wskazującym na upojenie alkoholowe. Tym razem zostajemy z nią do końca i obserwujemy co ona konkretnie robi facetom gdy już im uświadamia, że jest trzeźwa.
Konflikt: Cassandra vs Neil. Na początku Neil próbuje ją wykorzystać mimo jej wyraźnych protestów, następnie to ona przystępuje do ataku, a Neil broni się jak może. Wszystko opiera się na dynamicznym, płynnym, celnym dialogu, który dobrze charakteryzuje Cassandrę i jej „ofiarę” / „napastnika”.
Punkt zwrotny: W scenie pojawia się jeden mocny punkt zwrotny – gdy okazuje się, że Cassandra, wbrew pozorom, jest trzeźwa.
Wpływ na akcję: Neil nie ma znaczenia dla przebiegu fabuły. Scena ma za zadanie przede wszystkim pokazanie charakteru i sposobu działania Cassandry. Jest to finał jej ekspozycji i odpowiedź na pytanie rodzące się po sekwencji otwierającej.
(4) Scena – Restauracja hotelowa, strona 50: Spotkanie Cassandry i Madison
Krótki opis: Cassandra spotyka się z Madison – dawną koleżanką ze studiów. W trakcie lunchu upija ją i próbuje uzyskać jej skruchę w temacie tego co spotkało Ninę. Bezskutecznie.
Konflikt: Cassandra vs Madison. Punkty widzenia Cassandry i Madison na wydarzenie z przeszłości są diametralnie różne. Tutaj nigdy nie będzie kompromisu.
Punkt zwrotny: Pierwszym punktem zwrotnym jest rozpoczęcie picia przez obie dziewczyny, ze świadomością u widzów, że, wbrew pozorom, tylko Madison pije alkohol. Drugim punktem zwrotnym jest wspomnienie sprawy Niny, co wywołuje konflikt i prowadzi do kulminacji, w której Cassandra przechodzi do realizacji dalszej części swojego planu względem Madison.
Wpływ na akcję: Cassandra rozpoczyna swoją prywatną wendettę. Na pierwszy ogień idzie Madison – świadkowa wydarzenia z przeszłości, która nie stanęła w obronie przyjaciółki Cassandry. To też scena, która jest zawiązaniem wątku Madison – jego kulminacją będzie dostarczenie Cassandrze nagrania z tamtej nocy, co finalnie doprowadzi Cassandrę aktu ostatecznej zemsty.
(5) Scena – Uniwersytet, Gabinet Walker strona 66: Spotkanie z Walker
Krótki opis: Cassandra odwiedza Dean Walker – przedstawicielkę Uniwersytetu, której zgłoszona była sprawa Niny, a która nie ukarała winnych. Posługując się córką Walker Cassandra uświadamia jej jak wielkiego zaniedbania się dopuściła i jakie mogą być konsekwencje nie reagowania na takie wydarzenia.
Konflikt: Cassandra vs Walker. Początkowo konflikt opiera się na różnym postrzeganiu wydarzenia z przeszłości. Z czasem eskaluje, aż do kulminacji gdy Walker jest przekonana, że jej córce grozi niebezpieczeństwo. Precyzyjne zaplanowanie intensyfikacji konfliktu jest kluczem do sukcesu tej sceny.
Punkt zwrotny: Mamy tutaj dwa punkty zwrotne: pierwszy gdy Cassandra wyjaśnia, że przyszła w sprawie Niny i drugi gdy Walker orientuje się, że jej córka może być zagrożona.
Wpływ na akcję: Cassandra kontynuuje wymierzanie sprawiedliwości. Oprócz pchnięcia dalej wątku zemsty ta scena w mojej ocenie ma jeszcze ważną funkcję objaśniającą. Walker prezentuje w niej poglądy często spotykane przy sprawach gwałtu czy molestowania. Dosłownie wypowiada na głos argumenty „symetrystów”. Pokazanie miałkości tych tłumaczeń gdy zderzy się je z zagrożeniem dla własnego dziecka jest jasnym sygnałem dla widzów – tutaj nie ma żadnego usprawiedliwienia, wymówki, okoliczności łagodzących. Autorka, poprzez tą scenę, mówi jasno – to jest złe! To mocne, bezpośrednie, niepozostawiające wątpliwości, przekazanie przesłania jakie płynie z tego filmu.
(6) Scena – Przed barem Blue Star, strona 80: Ryan przyłapuje Cassandrę
Krótki opis: Cassandra ponownie „poluje”. Gdy opuszcza bar ze swoją kolejną „ofiarą” – Paulem, spotyka Ryana, któremu wcześniej powiedziała, że nie może się tego wieczoru się z nim spotkać. Ryan jest zawiedziony i zdradzony. Czy to ich koniec?
Konflikt: Cassandra vs Ryan. Ukochany głównej bohaterki jest piekielnie rozczarowany. Dla niego to jest koniec. Cassandra z całych sił próbuje o niego walczyć. Warto zauważyć, że nadal jest to konflikt, mimo, że jedna ze stron wyraża głównie rozczarowanie i rozgoryczenie, a druga skruchę i przeprosiny.
Cassandra vs Paul. Gdy Ryan odchodzi Cassandra wchodzi w konflikt z Paulem gniotąc jego pewność siebie i wzbudzając w nim strach.
Punkt zwrotny: Mamy tutaj dwa punkty zwrotne: pierwszy gdy pojawia się Ryan i drugi gdy Paul orientuje się, że wie kim jest i co robi Cassandra.
Wpływ na akcję: „Obiecująca. Młoda. Kobieta” ma dwa główne wątki. Jeden prowadzony jest według prawideł thrillera i dotyczy vendetty Cassandry, drugi opiera się na schemacie komedii romantycznej i opowiada o romansie głównej bohaterki i Ryana. W tej scenie po raz pierwszy te dwa wątki bezpośrednio się przecinają i mocno wpływają na siebie. W wątku zemsty Cassandra na własnej skórze przekonuje się, że walka z demonami przeszłości może bardzo zaszkodzić w jej, jakże trudnej, drodze do poradzenia sobie z traumą i otwarciem się na nową relację. W wątku miłosnym dochodzi do poważnego tąpnięcia, które każe postawić oczekiwane szczęśliwe zakończenie pod dużym znakiem zapytania.
(7) Scena – Pokój Cassandry, strona 106: Cassandra ogląda taśmę.
Krótki opis: Przed chwilą Cassandra otrzymała od Madison stary telefon na którym znajduje się nagranie z feralnej nocy, podczas której Nina została wykorzystana seksulanie. Cassandra ogląda taśmę. Odkrywa, że wśród uczestników tamtej imprezy był Ryan.
Konflikt: Cassandra konfrontuje się bezpośrednio z demonem przeszłości. Do tej pory tylko słyszała o tym co się wtedy stało Ninie. Teraz to widzi.
Punkt zwrotny: Punktem zwrotnym jest pojawienie się na nagraniu Ryana.
Wpływ na akcję: Ta scena liczy 19 linijek i jest jedną z najkrótszych w całym scenariuszu. Jednocześnie jest jedną z najważniejszych. Pełni funkcję drugiego punktu zwrotnego całej historii. Doprowadza bohaterkę do możliwie największego cierpienia i to w obu wątkach. W linii zemsty Cassandra „doświadcza” tego w imię czego prowadzi swoją wendettę. I jest to dla niej wstrząsające. W linii romansu przekonuje się, że jej wymarzony partner, nadzieja na lepsze jutro, jest jednym z tych złych, najgorszych. To wywraca całą opowieść i bezpośrednio prowadzi bohaterkę do tragicznego finału.
(8) Scena – Sypialnia w domku w lesie, strona 117: Śmierć Cassandry.
Krótki opis: Cassandra konfrontuje się z Alem Monroe, gwałcicielem Niny. Planowana zemsta nie idzie po jej myśli. Al ją zabija.
Konflikt: Idealny przykład konfliktu bezpośredniego, gdzie obie jego strony zaangażowane są emocjonalnie. Na początku konflikt Cassandry i Ala przebiega werbalnie, następnie przemienia się się w konfrontację fizyczną, doprowadzającą do śmierci głównej bohaterki.
Punkt zwrotny: Długa scena (ponad 9 stron), skonstruowana jest w oparciu o klasyczną strukturę trzyaktową z ekspozycją, rozwinięciem i zakończeniem oraz z dwoma mocnymi punktami zwrotnymi: pierwszy jest gdy Al orientuje się kto go uwięził („You’re Nina’s friend. Oh fuck.”), a drugi kiedy Al uwalnia rękę i zaczyna się walka o życie.
Wpływ na akcję: To jest kulminacja całego filmu. Wszystko co do tej pory widzieliśmy (przeczytaliśmy) prowadziło nas właśnie do tego momentu.
Warto zwrócić uwagę, że powyższa scena jest tak skonstruowana i napisana, że działa strukturalnie zarówno jeśli spojrzy się na nią z perspektywy protagonistki (bohaterka ma plan i go realizuje. Wszystko się komplikuje, gdy antagonista się uwalnia) jak i antagonisty (został uwięziony przez „szaloną kobietę”, która chce mu zrobić krzywdę, chociaż nic złego nie zrobił. W pierwszym punkcie zwrotnym odkrywa tożsamość prześladowczyni, w drugim za chwilę ma być pocięty, ale się uwalnia i toczy walkę o życie). Zrozumienie punktu widzenia antagonisty w danym momencie jest kluczem do stworzenia ciekawej postaci, ale też do uatrakcyjnienia poszczególnych scen.
CZEGO SIĘ NAUCZYŁEM?
Oto najważniejsze wnioski do jakich doszedłem podczas lektury scenariusza „Obiecującej. Młodej. Kobiety”:
- Intrygujące otwarcie jest bardzo ważne – sprzedaje cały film (czasami dosłownie);
- Dbaj o postacie drugoplanowe – aktorzy ci to wynagrodzą;
- Przełamuj schematy – predatorzy stają się ofiarami, ofiary predatorami;
- Nawet najbardziej wybuchowe mieszanki gatunkowe mogą się sprawdzić (jak tutaj: thriller i komedia romantyczna);
- Warto, by twoja główna bohaterka była najciekawszą z postaci;
- Czasami dobrze działa jak postacie drugoplanowe wyrażają wprost emocje jakie towarzyszą (lub powinny towarzyszyć) widzom (tutaj: rodzice);
- Humor czyni cuda! Nawet przy poważnych tematach warto go szukać!
- Wzór na napięcie (strach x nadzieja), odpowiednio zaimplementowany, świetnie działa;
- Bohaterka może dopiąć swego nawet po śmierci. Ku uciesze widzów.
Jak to jest napisane?
Dotychczas w cyklu „Jak to jest napisane?” ukazały się:
Analiza scenariuszowa #1: „Trzy billboardy za Ebbing, Missouri”
Analiza scenariuszowa #2: „Czarnobyl, odcinek 1”
Analiza scenariuszowa #3: „Wolny strzelec”
Analiza scenariuszowa #4: „Cicha noc”
Analiza scenariuszowa #5: „Teoria wielkiego podrywu, odcinek 1”
Powyższy artykuł dedykuję Mai Głogowskiej, redaktorce Filmawki i Kina. Jej miłe słowa o moim blogu zmotywowały mnie do napisania artykułu jeszcze w tym roku. Z kolei jej wstrzemięźliwa ocena „Obiecującej. Młodej. Kobiety” zainspirowała, by sięgnąć właśnie po ten film. 🙂